L'Escala - Port La Clota
De kleine vissersboten, uitgerust met lampen, zijn er nog altijd. Nog een veertigtal. De vissers van L'Escala verdienden er vroeger de kost mee. De boten varen uit bij het vallen van de avond en de vissers gebruiken nog steeds de lampen, zij het in een wat moderner uitvoering. Maar het gaat hier niet meer om de beroepsvissers en ze vissen niet langer op ansjovis, maar op calamar en sepia, en ook vissoorten zoals dorada en lenguado. Hun visgebied, de baai voor L'Escala tot aan Roses, ligt dicht bij de haven. De lampen zijn dan ook regelmatig te zien voor de Passeig Marítim, soms met tientallen tegelijk, maar het is een kleinschalige manier van vissen en de omvang van de vangst is gering.
Anxoves de L'Escala. De beroepsmatige visserij op ansjovis, waar L'Escala zijn bekendheid aan dankt, heeft zich in loop der tijd ontwikkeld en gebeurt vandaag de dag met grote "teranyines", waarvan er een vijftal in gebruik zijn. Maar ook deze vissers doen hun werk bij nacht en gebruiken, evenals vroeger, licht om de vis te lokken.
Teranyines, vissersboten met een naam die is afgeleid van spinnenweb, een enorm, fijnmazige visnet. Overdag liggen de teranyines in de haven gereed voor de volgende vaart. Stapels lege kratjes staan al klaar om gevuld te worden. De vissersboten varen 's avonds rond 10 uur uit, nadat de koelcel gevuld is met schaafijs. Dit ijs moet de vis tijdens de terugvaart naar de haven koel houden. Eenmaal op de visgrond aangekomen, komen de vissers pas in actie als ze met behulp van sonar een school vissen hebben opgespoord. Zodra het licht wordt, brengen de vissers hun vangst, natuurlijk ansjovis, maar ook sardines of makreel, naar de afslag.
La llotja. 's Morgens, tegen 8 uur, is er dan volop activiteit op de kade en in "la llotja", een kleine maar moderne visafslag, waar de vis wordt verhandeld, ook rechtsreeks via het internet. En de vissers zijn dan toe aan hun nachtrust. Meteen na de veiling gaat de ansjovis naar de zouterijen, waarvan L'Escala er een zevental telt.
Saladors. Voordat de ansjovis geconsumeerd kan worden, gaat er nog een proces bij de visverwerkende bedrijven, de "saladors" ofwel zouterijen, aan vooraf. Pas als de ansjovisjes, na het kaken, zo'n acht maanden in zout hebben gelegen voor het rijpingsproces, worden ze óf in glazen potten gelegd met zout erbij óf ze worden verder schoongemaakt en als mooie filetjes in glazen potjes met olijfolie gedaan.
Bekijk hieronder een korte impressie van het hele traject tot aan de klant. Start opnieuw
Lichtboot met gaslampen. Dit voor L'Escala karakteristieke beeld is inmiddels alweer enkele jaren oud. Lantaarns met gaskousjes worden niet meer gebruikt, behalve dan voor decoratie in restaurants. Tegenwoordig worden grote gloeilampen met een kap als reflector gebruikt.
Encerclament. Het is de vismethode die de vissers uit L'Escala toepassen, genoemd naar de manier waarop het visnet wordt uigezet (omcirkeling). Een lang diep net
, met aan de bovenkant drijvers van kurk en aan de onderkant zinklood, wordt overboord gezet en in een grote cirkel rond de lichtboot en de op het licht afgekomen ansjovis getrokken. Dan wordt het net aan de onderkant gesloten zodat alle vis die zich daarbinnen bevindt - een gebied van ruim 100 meter doorsnede en 80 meter diep - wordt ingesloten. Daarna kan de vangst worden binnengehaald. En omdat de vissers niet de enigen zijn die op de sardine jagen, zit er ook bonito en tonijn bij.
Boeten. De fijnmazige netten, die uitgespreid een oppervlakte van wel drie voetbalvelden beslaan, worden regelmatig hersteld.
Veiling via intranet. De visafslag van L'Escala heeft enkele jaren geleden veiling via intranet geïntroduceerd - als eerste in Spanje. De kopers (restaurants, viswinkels en handelaren) hoeven daardoor niet naar de veiling te komen, maar loggen eenvoudig in op de server van de veiling. De kopers krijgen op hun scherm een afbeelding van het te veilen kratje of lot met de bijbehorende gegevens te zien. En natuurlijk ook de veilingklok. De veilingmeester start het teruglopen van de klok, waarna het aan de kopers is om, al dan niet online, te beslissen.
Werkgelegenheid. De visserij biedt aan meer dan 200 inwoners van L'Escala werk.
Niet alleen ansjovis. Alhoewel L'Escala erom bekend staat, beperkt de visserij in L'Escala zich niet tot uitsluitend ansjovis. Naast het vissen op ansjovis, sardines en makreel met teranyines, worden ook andere vismethoden toegepast. Terwijl de teranyines een school vissen actief opsporen, met licht lokken en met het net omgeven, zijn de andere vismethoden meer passief. Daarbij wordt er gevist op soorten die zich dicht bij de bodem ophouden. Dit gebeurt óf met duizenden aan een lange lijn bevestigde haakjes met aas (palangre), óf met uit drie naast elkaar geplaatste netten (grof-, fijn-, grofmazig) van wel 2 km lengte, die verticaal boven de bodem worden uitgezet (tresmall). In beide gevallen volgt een periode van enige uren wachten tot de vangst kan worden binnengehaald. De tresmall-vissersboten zijn in de haven makkelijk te herkennen aan de boeien met gekleurde vlaggen die dienen ter markering van de netten. De afslag van de vis die op deze manieren wordt gevangen, vindt na de middag rond 3 uur plaats. Met deze methoden vangt men ondermeer heek (Cat: lluç, Spaans: merluza) die veelvuldig op de menukaart staat, maar ook goudbrasem, (Spaanse) zeebrasem, mul, zeekat, langoesten, schorpioenvis, rode poon en tong.
Behoud van de natuur. De visserij in L'Escala is gericht op duurzaamheid en verstoort het ecologisch systeem zo min mogelijk. De door de Escalencse vissers toegepaste vismethoden (tresmall, palangre en teranyina) brengen geen schade toe aan de bodem, zoals dat wel bekend is van trawlers die met hun sleepnetten schade aan de zeebodem kunnen veroorzaken.
Maram. Wie meer wil weten over alles wat met de visserij (methoden, leven van de visser, ecologische aspecten, afslag, etc.) in L'Escala te maken heeft, kan terecht in het naast de visafslag gelegen informatiecentrum "Maram". Er zijn rondleidingen door de haven en de visafslag op momenten dat de veiling in vol bedrijf is.
De rondleidingen beginnen op dinsdag en donderdag om 7:30 uur (met ontbijt) en woensdag en donderdag om 14:30 uur. 's Morgens wordt de 's nachts (met de teranyinas) gevangen "peix blau" (ansjovis, sardines, makreel, jurel) geveild en 's middags de overige vissoorten (tresmall, palangre). Alle informatie hierover is te vinden op de website van Maram.
Ook de zouterijen zijn te bezichtigen. De rondleidingen worden afgesloten met een proeverij van de producten. Meer over de rondleidingen is de vinden op de websites van de betreffende bedrijven.
Meer over de ansjovis van L'Escala:
Museu de l'Anxova i de la Sal.
Maram, visserij informatiecentrum.
Ruta de la Tapa de l'Anxova.
Festa de la Sal.
Festa de l'Anxova.
Links naar de visverwerkende bedrijven.
La Clota. De vissershaven werd in de zestiger jaren naar de kuststrook ten oosten van het strand van Riells verplaatst. Hier zijn ook nog de traditionele "llaguts de sardinal" te
vinden.
LLaguts de sardinal. Op en voor een klein strandje vooraan in de haven liggen vissersbootjes van hetzelfde type als waarmee destijds vanaf La Platja werd gevist. Het beeld roept enigszins de sfeer van weleer op en geeft een beetje een indruk van hoe het strandje in het dorp er destijds heeft uitgezien.
Club Nàutic de L'Escala. Bij de beroepshaven werd in de jaren zestig ook een jachthaven aangelegd voor het opkomende toerisme. Nadien zijn er diverse uitbreidingen geweest en is de jachthaven, met ligplaatsen voor ongeveer 1000 boten, inmiddels veel groter dan de beroepshaven. Een enorme dam aan de noordzijde biedt beschutting tegen de tramontana, de straffe wind uit het noorden.
Duiken. In het havengebied bevinden zich ook enkele duikcentra. De kuststrook ten zuiden van L'Escala tot aan de Illes Medes is met zijn rotsen, grotten en baaien een paradijs voor duikers. De haven is een goed vertrekpunt om dit gebied te verkennen.