"El Santíssim Misteri", Sant Joan de les Abadesses. Kenmerkend voor de Catalaans-romaanse kunst is het polychroom houtsnijwerk met lange figuren met een serene uitdrukking. Een prachtig voorbeeld is deze beeldengroep uit 1251, de kruisafneming van Jezus voorstellend. Het is het pronkstuk van de abdijkerk in Sant Joan de les Abadesses.

Op de plaats van het uit de 12e eeuw stammende augustijner klooster stichtte Wilfried de Harige al veel eerder een benedictijner nonnenklooster waarvan zijn dochter Emma de eerste abdis werd. De orde werd in 1017 opgeheven vanwege een schandaal dat zelfs de paus bereikte.

Typische figuren met oosterse thema's (o.a. olifanten!) sieren de kapitelen van deze abdij.

Het grondplan van deze kerk heeft een ongebruikelijke vorm. De kooromgang komt zelden voor in de Catalaans romaanse kerken en door het zeer brede transept lijkt de kerk erg kort. Twee van de vijf absiden zijn schuin op de open kooromgang geplaatst. Meer gebruikelijk is, dat de absiden allen naast elkaar liggen (een mooi voorbeeld daarvan is de kerk in het nabijgelegen Ripoll). Tot slot, de hoofdabside is als het ware verlengd. De kerk is bij de aardbeving in 1428 vrijwel geheel ingestort, maar is bij de reconstructies in de 15e en 20e eeuw weer zoveel mogelijk in zijn oorspronkelijke vorm gebracht.

De "Verge Blanca", een ander pronkstuk in de kerk, is een voorbeeld van de Catalaanse gotiek. Het is een albasten retabel uit de 14e eeuw met in het midden een beeld van de "Witte Maagd" en aan beide kanten 18 bas-reliëfs over de profeten en scènes uit het vroege leven van Christus de Verlosser.

Het klooster beschikt over een klein, maar mooi ingericht museum met prachtige stukken uit de 12e tot 20e eeuw, afkomstig van het klooster en de andere kerken van Sant Joan de les Abadesses.

Het klooster is de belangrijkste reden voor een bezoek aan Sant Joan de les Abadesses. Een korte wandeling door het middeleeuwse stadje langs de Sant Pol, de Pont Vell en het Plaça Major, loont echter de moeite. Van de muren die het stadje omringden is slechts hier en daar nog wat te zien.

Plaça Major, een groot, middeleeuws plein, met rondom arcaden.
 

Sant Pol. Het middenschip van dit middeleeuwse kerkje is in de burgeroorlog verwoest. Alleen de toren, drie absiden en de gevel staan er nog.

Pont Vell. Sant Joan de les Abadesses ligt aan de Riu Ter. Een grote stenen brug leidt naar het stadje. Het was aanvankelijk een romaanse brug, maar na de aardbeving van 1428 is de brug in gotische stijl herbouwd.

Font de Comte Arnau. Op de zuil in de fontein achter de Sant Pol staat graaf Arnau te paard. Het verhaal gaat dat hij een verhouding had met een van de nonnen van het klooster.